III. Tarım ve Orman Şurası’nın ilk meyvesi mi?

Ülkemizin tarım ve hayvancılıkta önümüzdeki yıllarının planlanması için düzenlenen III. Tarım ve Orman Şurası yapılırken, hayvancılığımız adına alınan kararlar, yapılan uygulamalar adeta bu çabaları boşa çıkarıyordu.

Bilindiği gibi Tarım ve Orman Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğü, 3 Kasım’da yayınladığı bir yazıyla, yüksek verimli kültür sığır ırklarının tohumlanmasında ırk uyumu şartını kaldırdığını duyurdu. Buna göre, 5 yaşına (1800 gün) kadar sadece kendi ırkı ile tohumlama yapılan “Siyah Alaca, Simental, Montofon ve Jersey ırkı sığırlarda artık yaş ve ırk uyumuna bakılmaksızın suni tohumlama yapılabilmesinin yolunu açmıştı. Karara meslek odaları, üretici birlikleri veteriner hekimler ve hayvancılıkla ilgisi olan tüm taraflar itiraz etmişti. Bu itirazlarda dünyada hayvan ırklarının 18. yüzyıldan itibaren sistemli bilimsel ıslah çalışmalarıyla geliştirildiği, Türkiye’de ise Cumhuriyet'in kuruluşundan itibaren bu yönde çalışmalar yapıldığını, düşük verimli yerli sığır ırklarının ıslahı için kültür ırklarıyla yerli ırkların melezlenmesi ve saf olarak yetiştirilen yüksek verimli kültür ırklarının sayısının artırıldığına dikkat çekilmişti. Nitekim, TÜİK’in 2018 verilerine göre 15,9 milyon olan sığır varlığımızın %49,4’ünün kültür ırklarından, %41,3’ünün kültür ırkı-yerli ırk melezlerinden ve %9,3’ün yerli ırklardan oluştuğu hatırlatılmıştır. Bu uygulama yapılırsa tüm bu çabaların boşa gideceği, ülkemizde ırkı belli olmayan sığır popülasyonu oluşacağı ve genetik çöplüğe dönüşebileceği uyarısında bulunulmuştu.

Bu tartışmalar sürerken Bakanlık 21.11.2019 tarihinde “Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama, Ovum ve Embriyo Transferi Faaliyetleri Hakkında Talimat”ı yayınladı. İlk talimatta tepkilere neden olan uygulamanın yerine "Suni tohumlama uygulamasında Bakanlıkça izin verilmiş sperma kullanılacaktır. Siyah Alaca Holstein, Jersey, Simental ve Brown Swiss ırkı sığırlarda tohumlama tarihinde dört yaşına kadar olan (1440 gün) hayvanlar kendi ırkı ile dört yaş üzeri hayvanlar ise kendi ırkı veya başka ırkın sperması ile tohumlanabilecektir. Bu hükme uyulmadığının tespiti halinde uygulayıcının suni tohumlama izni ve sözleşmesi iptal edilir" denildi. Bu talimatta farklı ırklarla tohumlama yaşını aşağı çekse de (1440 gün) daha önceki talimatla yapılan hatayı kısmen düzeltmiş oldu. Bu tarihi hatadan dönüldüğü için Sayın Bakan ve yetkililere teşekkür etmekle beraber, ülke tarım ve hayvancılığı gibi stratejik bir konuda  bu kadar kısa sürede böylesine tamamen  zıt kararlar alınmasının düşündürücü olduğunu belirtmek isteriz. Çünkü tarım ve hayvancılık uzun süreli planlamaların yapılması gereken ciddi bir alandır. Eğer bu adım atılmasaydı Türkiye’de melezlemelerin önünün açılması, dünyada sağlanacak olan saf kültür ırkları üzerinden ıslah ve geliştirme çalışmalarının dışında kalınması anlamına da gelecekti. Türkiye’de saf olarak elde edilmiş olan sığır popülasyonunun melezlenmesi, tanımlanamayan bir sığır varlığının oluşmasını, kontrollü ıslah politikalarının geliştirilmesinin imkânsız hale gelmesini ve Türkiye’nin sığır varlığı açısından bir ‘genetik çöplüğü’ne dönüşmesini beraberinde getirebilecekti. Bakanlıktan beklentimiz III. Tarım ve Orman Şurası'nın bir milat olarak kabul edilmesi, eksikleri olsa da şurada alınan kararların uygulanması, son uygulamada olduğu gibi hayvancılığı adeta yaz boz tahtası haline getirenlerin yetkinliklerinin sorgulanmasıdır. Kamuoyuna saygılarımızla

Prof. Dr. Murat Arslan
İVHO Yönetim Kurulu adına
Başkan