Antibiyotik direncine karşı tek sağlık

Gereksiz antibiyotik kullanımı ve buna bağlı olarak gelişen antimikrobiyal direnç günümüzde küresel çapta bir sorun haline geldi. Dünya Sağlık Örgütü bu konuda bilinç kazandırmak amacıyla her yıl “Antibiyotik Farkındalık Haftası” düzenliyor.

Yüzyılın pandemisiyle mücadele edilen bu yıl öncekilerden farklı olarak kapsam genişletildi ve yalnızca antibiyotikleri değil, antiviral, antifungal ve antiparazitik ilaçlar dahil tüm antimikrobiyalleri içine alacak şekilde Antimikrobiyal Farkındalık Haftası olarak ilan edildi. Hafta nedeniyle 18-24 Kasım tarihleri arasında, küresel çapta farkındalık çalışmaları yapılacak ancak yine önceki yıllardan farklı olarak etkinlikler sanal ortamda gerçekleşecektir. Zira sosyal mesafe kuralları, halka açık toplantılardaki sınırlamalar ve fiziksel izolasyon geleneksel kampanya yöntemlerine izin vermiyor.

Antimikrobiyal direnç hem insan hem de hayvan sağlığı için gittikçe büyüyen bir sorun haline gelmiştir.  Araştırmalara göre yılda 700 bin kişinin antibiyotik dirençli enfeksiyonlardan hayatını kaybederken, bilim insanları, yeni ve etkili antibiyotikler geliştirilip direnç gelişimi önlenemediği takdirde bu sayının 2050’ye kadar 10 milyona çıkacağını öngörmektedirler. Ancak yeni antibiyotiklerin geliştirilmesindeki yüksek maliyetin firmaları ve devletleri bu konuda isteksiz davranmaya ittiği iddia edilmektedir. Bu nedenle riskin gelecek yıllarda giderek artacağı tahmin edilmektedir.

Hayvanlarda da bilinçsiz antibiyotik kullanımının direnç gelişmesine neden olabildiği ve bu dirençli mikroorganizmaların insanlara çeşitli yollardan bulaşabildiği uyarıları sürekli olarak yapılmaktadır. Konu gıda güvenliği açısından kritik önem arz etmekte, antibiyotik kalıntısı içeren hayvansal gıda tüketimi, insan vücudundaki bakterilerin antibiyotiğe karşı direnç geliştirmesine yol açmaktadır. Gıda kaynaklı enfeksiyonlara yol açan antibiyotik direnci, insanlarda hastalıkların normalden ağır ve daha uzun sürmesine, tedavi maliyetinin artmasına ve hatta ölüme neden olmaktadır.

İnsanlarda görülen hastalıkların büyük çoğunluğunun zoonoz kökenli olduğu gerçeğinden yola çıkıldığında ve bu hastalıklara neden olan bakterilerin antibiyotiğe dirençli olduğu düşünüldüğünde, küresel salgınlar sürpriz olmayacaktır. Hayvanlarda doğru antibiyotik kullanımı toplum sağlığı, gıda güvenliği ve insanlar için yeterli beslenmenin sağlanması açılarından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle gerek kamuda gerekse serbest çalışan veteriner hekimler ‘Antimikrobiyal Farkındalık Haftası’nın doğrudan paydaşıdır ve anahtar role sahiptirler.

Son yıllarda asgari bir bilinç gelişmiş olsa da ülkemizin antibiyotik kullanımı oranlarında halen en üst sıralarda olduğu bir gerçektir. İlaçlara ihtiyacın minimuma indirilebilmesi için aşılama programları, kaliteli bakım ve besleme gibi hayvan refahı koşullarının sağlanması gerekmektedir. Akılcı antibiyotik kullanımı için uygulama zorluğu nedeniyle kayıt dışı ilaç kullanımını arttıran e-reçete uygulamasının gözden geçirilmesi, hayvan sağlığı ilaçlarında da karekod uygulamasına geçilmesi ve İTS sisteminin güçlendirilmesi gerekmektedir. Tek sağlık yaklaşımının ülkemizde yerleşmesi, toplumun antibiyotik kullanımı açısından bilinçlendirilmesi ve yetkili otoritenin denetiminin etkili bir şekilde yapması en önemli hedeflerimiz olmalıdır.  Saygılarımızla

İVHO Yönetim Kurulu